Jean, blucin ya da kot…Toplumun her kesiminden insanın vazgeçilmezidir . Gündelik hayata yerleşmiş olan ‘kot’ İngilizcedeki “Denim “kelimesinin Türkçedeki karşılığı olarak kullanılmaktadır. Peki siz yıllardır giydiğimiz kotun adının nereden geldiğini biliyor musunuz?
Çok çabuk tüketilen moda akımları arasında belki de tek kalıcı olan kotlar oldu. Kot modası sadece dünyada değil ,Türkiye’de de geçmek bilmeyen bir moda akımıdır. Ülkemizde çoğunluğun tanımadığı ama kota adını veren; Türkiye’ye blucin’i getiren” Muhteşem Kot”un hikayesini sizlere anlatmak istiyorum.
Bir Alman göçmeni ve Levi’s mağazalarının da kurucusu olan Strauss, 1850’lerin başında Amerika’daki işçiler için daha dayanıklı kotların üretilebileceğini düşünür. Strauss, normalde çadır bezi üreticisidir. Fakat işçilerin çalışma şartlarına daha dayanıklı pantolonlar üretmek istemektedir. Strauss, elinde bulunan kalın kumaştan bir pantolon tasarlar. Bu pantolonun ekleme noktalarını perçinle tutturur, pantolonlara bir de ek olarak cepler ekler. Bu pantolona” Denim-Blue Jean “adı verilir. “Denim” önce işçi ve yoksul kesimin pantolonuyken ,1873 yılında patenti alınır ve bundan sonraki yıllarda toplumun tüm kesimine yayılır. Özellikle Vahşi Batı’nın kovboyları sayesinde blucinler tüm ABD’ye sıçrayarak tüm ülkede emekçi kesimin tercihi, görsel kültürün de bir simgesi haline gelir. Freedman ‘a göre “Görsel kültür televizyonda, müzelerde, dergilerde, sinemalarda, reklam panolarında, bilgisayarlarda, alışveriş merkezlerinde vb. görülmekte ve etkilerinin ispatı oldukça açık ve büyük.” olduğunu ifade etmiştir. (Fredman, 2003 :3).”Blue Jean”de öncelikli olarak emekçi kesim tarafından kullanılmış, daha sonra sağlamlığı, rahatlığı, kalitesi ve göze güzel gözükmesi sebebiyle bir simgeye dönüşmüştür.
II. Dünya Savaşı’ndan sonra ise eskiden işçilerin giydiği bu pantolonlar ,1950’li yıllarla beraber Amerikalı gençlerin de popüler kültür öğelerinden biri haline gelmiştir.
1950’li yıllarda ise, James Dean gibi ünlü yıldızların blucin giymesiyle bu trend tüm dünyaya yayılır. Ülkemize ise “Blue-Jean”in geliş hikayesi şöyle başlar:
Terzi çırağı olarak kariyerine adım atan ve sonrasında Fransa’da dönemin en prestijli terzilik okulu olan La Deveze Derrox’ta eğitim alan Yugoslavya göçmeni “Muhteşem Kot” adında bir tüccar,1940 ‘lı yılların sonlarına doğru terzilik eğitimi almak için Fransa’ya gelir. Bu tüccar Fransa’da ‘’blue jean’’ olarak anılan bu kumaşı görür. Sağlamlığına ve dikim tarzına hayran kalan Muhteşem Kot, Türkiye’ye döndüğünde bu kumaşı , Türkiye’de üretmeye başlar. 1960’lara geldiğimizde atölyesinde günde 200 adet kot üretimi seviyesine ulaşır.
Muhteşem Kot, Türkiye’ye “Blue Jean” i kot ismi ile tanıştıran kişidir. Kot ,aslında bir markadır.1950’li yıllardan itibaren Muhteşem Kot’un girişimleriyle Türkiye’de üretilmeye başlar ve dayanıklılığı nedeniyle ilk önce işçi – köylüye hitap edeceği düşünülür.1960 ‘lardan 1990’lı yıllara kadar üretimi yapılır. Türkiye’nin dış pazarlara açılması , yabancı jean markalarının daha çok tercih edilmesi sebebiyle “Kot” markasının bitmesine sebep olmuştur.
Bugün denim kumaşa “kot” dememizin sebebi, bu kumaşı ülkemize getiren ve ticaretini yapan Muhteşem Kot’ un soyadı ve aynı adı taşıyan markasıdır.
Bir diğer yaklaşım ise; kot kumaşların asıl olarak Türk kökenli olduğudur. Prof.Dr. Halil İnalcık’a göre “15 ve 17.yüzyıllar arasında Denizli ve Akhisar bölgesinde yetiştirilen pamuklar sonrasında Hindistan’dan gelen mavi boya ile boyanmaya başlanmıştır. Daha sonra İzmir’e getirilen bu mavi malzeme yani denim ilk olarak Fransa-Marsilya’ya ihraç edilmiştir. Buradan İspanyollar kumaşı Amerika’daki kolonilere götürür ve Afrikalı kölelere giydirmiştir. Amerika ise bunu bir sanayiye dönüştürüp blucin yani bizim deyişimizle kotu kendi kültürlerine ait olduğunu savunmaktadır.” der.
Sonuç olarak, blucini ilk olarak Türkler üretmiş ancak bunu bir sanayi haline getiremedikleri için ihracatla önce Fransızlara oradan da Amerikalılara kaptırmışlardır; Muhteşem Kot ise bundan yıllar sonra kendi icadımız blucini keşfedip Türkiye’de “Kot” olarak markalaştırmıştır.
Kaynakça: Freedman, K. (2003). Teaching visual culture: Curriculum, aesthetics, and the social life of art. Teachers College Press. S:101
https:https://www.milliyet.com.tr/molatik/galeri/muhtesem-kotun-muhtesem-hik-yesi-84040/10
//www.marketingturkiye.com.tr/haberler/kota-adini-veren-muhtesem-kotun-muhtesem-hikayesi/,
Bilim Açıklıyor! Neden Yorgun Olduğunuz Halde Uyuyamıyorsunuz?
Bilim Açıklıyor! Neden Yorgun Olduğunuz Halde Uyuyamıyorsunuz?
https://www.milliyet.com.tr/molatik/galeri/muhtesem-kotun-muhtesem-hik-yesi-84040/10,
https://www.ntv.com.tr/galeri/yasam/muhtesem-kot-kimdir,kBZ1qZjT-0C 0aWPLmLFQg/EYrH7L4_YEWtK1C2_Y62VQ